Çocuklar İçin Ekran Süresi: Sağlıklı Sınırlar Nasıl Belirlenir?
Çocuk Yetiştirmek Kadar Kişisel Bir Şey Yoktur
Çocuklarımızı nasıl yetiştirdiğimiz, bizim en kişisel kararlarımızdan biridir. Değerlerimiz, ekran süresini nasıl yöneteceğimiz gibi günlük hayatta verdiğimiz sayısız kararı etkiler ve ne tür ebeveynler olduğumuzu şekillendirir. Amerikan Pediatri Akademisi (AAP), ekran süresiyle ilgili temel öneriler sunsa da, nihayetinde ebeveynlerin kendi seçimlerini yapması gerekir. Bu da karar yorgunluğunu beraberinde getirir.
Neyse ki, evinizde ekran süresi için bir plan yaparken başvurabileceğiniz uzmanlar var. Bunlardan biri, PBS KIDS’in kıdemli başkan yardımcısı ve genel müdürü Sara DeWitt, Munchkin'in StrollerCoaster Podcast programının ikinci bölümünde bu konuyu ele aldı.
DeWitt, ekran süresinin ebeveynler için neden hassas bir konu olabileceğini anlıyor. Ancak araştırmalar, ekran süresinin çocuklar için eğitici faydalar sağlayabileceğini gösteriyor. “Ekran süresini sadece kötü bir şey olarak görme fikri beni çok rahatsız ediyor,” diyor. “Asıl önemli olan, ekran süresini çocuklar için gerçekten harika ve anlamlı hale nasıl getirebiliriz? Çocukların bundan öğrenebileceği çok şey var ama bunu korkuyla yaklaşıyoruz. Oysa burada açığa çıkarabileceğimiz büyük bir potansiyel var. Bununla neler başarabiliriz?”
Ekran Süresini Empati ve Duygusal Tanıma İçin Kullanmak
2016 yılında yapılan bir araştırma, çocuklara empati öğretmek için ekran süresinin kullanılabileceğini ortaya koyuyor. DeWitt, bu konuda Texas Tech Üniversitesi’nden çıkan bir araştırmayı örnek veriyor: “Profesör Eric Rasmussen, televizyon veya oyunların çocuklarda empati geliştirmeye yardımcı olup olmayacağını araştırdı. Araştırmada, Mister Rogers'ın ‘Daniel Tiger's Neighborhood’ adlı programını inceledi. Çocukların bu bölümleri izleyerek daha fazla empati geliştirdiği ve başkalarının nasıl hissettiğini daha iyi anladığı sonucuna ulaşıldı.”
Birlikte İzleme: Çocuklarla Aktif Katılım
Araştırmalara göre, çocuklar TV’den empati öğrenebilir, ancak bu öğrenim süreci, izlediklerini ebeveynleriyle konuşup işlediklerinde çok daha etkili olur. DeWitt, “Kontrol grubunda çocuklar sadece ebeveynleriyle durumları konuştuğunda bile empati geliştirdiler,” diyor. “Ama en büyük gelişmeler, çocuk hem programı izleyip hem de ebeveyniyle konuştuğunda görüldü.”
Eğer birlikte izlemek mümkün değilse, daha sonra izlenenlerle ilgili konuşmalar yapmak benzer faydalar sağlayabilir. Örneğin, bir yolculuk sırasında arka koltukta bir şeyler izleyen çocuğunuzla, akşam yemeği sırasında izlediklerini tartışabilirsiniz.
Ekran Süresiyle Dünyayı Gösterin
Ekran süresi, çocukların duygusal tanıma dışında başka birçok şeyi öğrenmesine yardımcı olabilir. DeWitt, “Bir görselin bir çocuğu yeni bir deneyimle tanıştırma, dünyanın daha önce hiç görmediği bir kısmını gösterme veya kitaplardan ya da açıklamalardan zor anlaşılabilecek bir konsepti anında kavramasını sağlama potansiyeli çok yüksek,” diyor.
Ekranları Ortak Alanlarda Kullanın
Ekran süresiyle ilgili sınırlar koyarken, ekranların nerede kullanıldığına dikkat edin. DeWitt, “Amerikan Pediatri Akademisi, ekranların yatak odalarında kullanılmaması gerektiği gibi net kurallar sunuyor. Bizim evde bu kesin bir kuraldır,” diyor. “Ekran süresi sosyal alanlarda olmalı. Yatmadan hemen önce ya da akşam yemeği sırasında ekran kullanımına izin verilmez. Çünkü bu ışık çocukların uykusunu engelleyebilir. Ayrıca yemek masasında ekran olmaz; buna yetişkinler de dahil. Bu, aile zamanı olmalı.”
Ebeveynler de Sınırlara Uymalı
Ekran süresi sınırlarını tartışırken, genellikle bu sınırlar sadece çocuklara uygulanır. Ancak ebeveynlerin de ekran kullanımını kontrol etmesi önemlidir. DeWitt, “Ekranların çocuklar için kötü olduğu fikrinden dolayı sürekli suçluluk hissediyoruz. Ancak burada önemli olan, ebeveynlerin davranışı modellemesidir,” diyor. “Çocuğunuz sizin telefonda ne yaptığınızı anlamaz, sadece ekrana baktığınızı görür.”
Ebeveynler, ekran kullanımında kasıtlı olmalı ve bunu bir öğretim anına dönüştürmelidir. DeWitt, “Cihazınızı nasıl ve ne zaman kullandığınızı dikkatlice düşünün ve bunu çocuğunuza açıklayın,” diye öneriyor. Örneğin, “Bir park arayalım. Bu harita bize en yakındaki parkı gösterecek,” diyerek onlara doğru bir model sunabilirsiniz.
Ekran Süresi Üzerine Düşünmek
Ekran süresi, çocuklara sadece eğlence değil, aynı zamanda öğrenme fırsatları da sunabilir. Anahtar nokta, ekran süresini doğru yönetmek, bunu bir öğrenme aracı olarak görmek ve çocukların hem keyif almasını hem de fayda sağlamasını sağlamaktır.
Marissa Muller